انجمن حمایتگری در خرداد ماه امسال آکادمی قطعی اینترنت را راه انداخت. این آکادمی شامل ۱۰ دوره است که به ۸ زبان مختلف از جمله فارسی عرضه می‌شود. شرکت در این دوره‌ها رایگان است. دوره‌ها را پیشروهای این صنعت برای فعالان اجتماعی، روزنامه‌نگاران و به طور کل هر کس که تحت تاثیر قطعی اینترنت قرار می‌گیرد طراحی می‌کنند.
تا امروز دو دوره از این آکادمی راه‌اندازی شده است. اولین دوره «مستندسازی موارد نقض حقوق بشر در زمان قطع اینترنت» نام دارد که با همکاری ویتنس (WITNESS) تهیه شده است. این دوره به شما آموزش میدهد که چطور در زمان قطع اینترنت موارد نقض حقوق بشر را به شکلی امن و موثر، مستند سازی کنید. این دوره برای کنشگران مردمی تهیه شده است و توصیه‌هایی کاربردی ارائه میدهد که برای افراد و یا سازمان‌های کوچک با منابع محدود قابل استفاده باشد.
دوره‌های انجمن حمایتگری همه رایگان هستند و کافی است برای شرکت در این دوره‌های یک حساب کاربری درست کرده و در دوره‌ها ثبت‌نام کنید. پس از پایان دوره، مدرک پایان دوره نیز برای شما صادر خواهد شد.
سرکوب و خاموشی اینترنتی که در کشمیر جاری است، طولانی‌ترین قطعی اینترنت است که در دل یک دموکراسی رخ داده و اثرات فاجعه‌باری بر زندگی مردم این منطقه داشته است. واتساپ هم روی زخم آنها نمک پاشید و در دسامبر ۲۰۱۹ اکانت کشمیری‌ها را به دلیل آنکه بیش از ۱۲۰ روز غیرفعال بودند، از دسترس خارج کرد. این سیاست واتساپ است.
در هنگام نگارش این مجموعه در ژانویه ۲۰۲۰، دادگاه عالی هند حکم داد که قطعی نامحدود اینترنت در کشمیر «غیرقانونی و سوء استفاده از قدرت» است. در پی صدور این حکم اینترنت پهن‌باند به صورت محدود و اینترنت موبایل به صورت کامل به برخی نقاط کشمیر بازگشت، اما کاربران فقط می‌توانستند به وبسایتهای منتخبی که به «فهرست سفید» اضافه شده‌اند، دسترسی داشته باشند.
هدف از قطع اینترنت این است که امکان به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات و برقراری ارتباط برای مردم مسدود شود و آنها چاره‌ای جز روی آوردن به گزینه‌های جایگزین نداشته باشند؛ گزینه‌هایی همچون ارتباط موبایلی و پیامکی که شنودشان آسان‌تر است و امنیت پایین‌تری دارند. پیدا کردن راه‌هایی برای دور زدن محدودیت‌ها در زمان خاموشی سراسری اینترنت آسان نیست. در دوره‌ای که سخت‌ترین محدودیت‌ها در کشمیر اعمال شد و خاموشی سراسری برقرار بود مردم برای ارتباط با عزیزان‌شان به نامه‌های دست‌نوشته و پیک و پست روی آورده بودند.
ما نمی‌توانیم راه‌حل‌هایی قطعی برای دور زدن محدودیت‌ها در زمان قطعی اینترنت ارائه کنیم، اما از خلال گفت‌وگو با کنشگران و کسانی که تجربه زیست در زمان خاموشی را داشته‌اند، دریافته‌ایم که روش‌ها و رویکرد‌هایی برای به‌اشتراک‌گذاری آفلاین و ارتباطات وجود دارند که ممکن است در چنین شرایط بغرنجی به کار بیایند؛ که البته بستگی به شرایط موجود دارند. لطفا در نظر داشته باشید که برای راه‌اندازی برخی از این گزینه‌ها نیاز به دسترسی به اینترنت دارید. یعنی باید اپلیکیشنی را دانلود و آماده بهره‌برداری کنید.
فایل‌ها را از راه بلوتوث، وای‌فای دیرکت یا NFC به اشتراک بگذارید
برای اینکه با گوشی‌تان به دیگر گوشی‌های پیرامون متصل شوید، از راه بلوتوث، وای‌فای دیرکت یا ارتباطات کوتاه‌برد (NFC) نیازی به اینترنت ندارید. روی برخی گوشی‌های قدیمی‌تر اندرویدی برای اشاره به NFC از «اندروید بیم» (Android Beam) استفاده می‌شود. بلوتوث و وای‌فای دیرکت هر دو تکنولوژی‌هایی هستند که می‌توانند دو دستگاه را بدون نیاز به مسیریاب (روتر) یا اکسس‌پوینت دیگری در میانه راه، به هم متصل کنند. وای‌فای دیرکت برد بیشتری دارد و انتقال داده‌ها در آن سریع‌تر از بلوتوث است، اما باتری بیشتری مصرف می‌کند. ارتباط کوتاه‌برد (ان‌اف‌سی) بردی کم‌تر از ۴ سانتی‌متر دارد و انتقال داده‌ها در آن بسیار کندتر از بلوتوث و وای‌فای دیرکت است، اما سرعت اتصال آن بالاتر است و مصرف باتری بسیار کم‌تری دارد. بنابراین می‌تواند برای انتقال فایل‌های کوچک وقتی هر دو دستگاه در دست‌تان است، گزینه مناسب‌تری باشد.
ویژگی‌های بلوتوث، وای‌فای دیرکت و اندروید بیم
به احتمال زیاد امکان استفاده از بلوتوث، وای‌فای دیرکت و ان‌اف‌سی روی موبایل شما فراهم است و می‌توانید از میان گزینه‌های به‌اشتراک‌گذاری (Sharing) آنها را پیدا کنید. گذشته از این، اپلیکیشن‌هایی نظیر Files By Google این فن‌آوری‌ها را به امکانات‌شان افزوده‌اند.
تصویر: از اپلیکیشن مدیریت فایلی نظیر Solid Explorer بهره بگیرید تا بتوانید با موبایل‌تان به شبکه وصل شوید.
به‌اشتراک‌گذاری آفلاین در اپلیکیشن Files گوگل
نکته مهم: نقطه ضعف اتصال آسانی که با استفاده از این روش‌ها میسر می‌شود این است که اینگونه ارتباطات امن نیستند. اسکنرهای وای‌فای و بلوتوث می‌توانند به سادگی برای رهگیری موقعیت مکانی شما مورد استفاده قرار گیرند. نفوذگران ممکن است تلاش کنند تا به دستگاه شما متصل شوند، فایل‌های ناخواسته و بدافزار برای‌تان بفرستند یا حتی اگر سیستم‌تان آسیب‌پذیر باشد، کنترل آن را به دست بگیرند. برای اینکه امن‌تر باشید وقتی از این دستگاه‌ها استفاده نمی‌کنید حتما آنها را خاموش نگه دارید و فقط وقتی به جای امنی می‌رسید آنها را به حالت روشن برگردانید. سطح دسترسی به اپلیکیشن‌ها را فقط به چیزها یا کسانی که نیاز دارید محدود کنید و با به‌روزرسانی مستمر گوشی و حراست از آن با یک پسورد مستحکم، نکات پایه امنیت موبایل را رعایت کنید.
به‌اشتراک‌گذاری فایل‌ها از طریق درایوهای وایرلس یا شبکه وای‌فای محلی (WLAN)
یک هارد درایو وایرلس یا فلش درایو می‌تواند برای هم‌رسانی فایل‌ها میان اعضای یک تیم یا چندین نفر به صورت هم‌زمان مورد استفاده قرار گیرد. معمولا هاردهای وایرلس به همراه دستورات مشخص یا اپلیکیشن‌هایی عرضه می‌شوند که امکان ارتباط گوشی شما با هارد را فراهم می‌کنند و استفاده از آنها هم نسبتا آسان است. به خاطر داشته باشید که حتما برای افزایش امنیت درایوی که در آن فایل‌ها را ذخیره می‌کنید، رمز عبور بگذارید.
کاربران می‌توانند برای هم‌رسانی فایل‌ها به یک درایو وایرلس متصل شوند.
اگر هارد وایرلس در اختیار ندارید، می‌توانید یکی از درایوهای یواسبی معمولی را به مسیریاب (روتر) وصل کنید و آن‌گاه فایل‌ها را به اشتراک بگذارید. به عنوان مثال، یک مسیریاب مسافرتی که پورت یواسبی دارد را می‌توانید نسبتا ارزان تهیه کنید و نکته اینکه می‌توانید به سادگی آن را به هر جایی که بخواهید حمل کنید. کاربران بدون اینکه به اینترنت دسترسی داشته باشند، می‌توانند به سادگی از طریق یک شبکه محلی به درایو یواسبی وصل شوند. برای اینکه بتوانید فایل‌های ذخیره‌شده روی درایو یواسبی را روی موبایل‌تان ببینید، باید از اپلیکیشن مدیریت فایلی که به معدن داده‌های شبکه متصل می‌شود استفاده کنید؛ اپلیکیشنی مانند Solid Explorer. آدرس آی‌پی مسیریاب را معمولا می‌توانید در تنظیمات پیشرفته وای‌فای روی موبایل‌تان پیدا کنید.
کاربران می‌توانند به یک درایو یواسبی که به یک مسیریاب وایرلس وصل شده، متصل شوند و فایل‌ها را روی شبکه محلی به اشتراک بگذارند.
تصویر: از اپلیکیشن مدیریت فایلی نظیر Solid Explorer بهره بگیرید تا بتوانید با موبایل‌تان به شبکه وصل شوید.
یکی از گزینه‌های موجود دیگر برای این کار اپلیکیشن PirateBox است. پروژه‌ای که نرم‌افزاری رایگان ارائه کرده که با بهره‌گیری از آن کاربران می‌توانند همان‌طور که در بالا توضیح دادیم، فایل‌ها را به اشتراک بگذارند، با این تفاوت که با «پایرت‌باکس» شما می‌توانید این کار را به صورت ناشناس انجام دهید. امکان چت و پیام‌رسانی هم در این اپلیکیشن ارائه می‌شود. برای راه‌اندازی این اپلیکیشن باید از پیش آن را دانلود و نصب کنید و چند افزونه را هم به آن بیفزایید. توضیحات کامل را می‌توانید در وب‌سایت پایرت‌باکس ببینید.
پایرت‌باکس
با استفاده از چت‌های همتابه‌همتا ارتباط برقرار کنید
دو اپلیکیشن پیام‌رسانی نسبتا جدیدی که اخیرا ارائه شده‌اند و از طریق شبکه کنشگران به ما معرفی شده‌اند Briar و Bridgfy هستند که هنوز امتحان‌شان نکرده‌ایم، اما می‌دانیم که گروه‌های دیگری مشغول تست آنها هستند.
«ایران در خاموشی» آنها را آزمایش کرده و اطلاعات بیشتر در جعبه‌ابزارهای ما موجود است:
«برایر» یک اپلیکیشن متن‌باز (open-source) است که پیام‌ها را سرتاسری رمزگذاری می‌کند و به سروری مرکزی متکی نیست. برایر به جای ذخیره‌سازی داده‌ها روی یک سرور متمرکز، آنها را روی دستگاه‌های کاربران ذخیره می‌کند. حتی وقتی دسترسی به اینترنت وجود ندارد شما می‌توانید از طریق این اپلیکیشن و مبتنی بر بلوتوث یا وای‌فای (وقتی اینترنت وجود دارد، اپلیکیشن همه دستگاه‌های موجود را از طریق شبکه «تور» همسان می‌کند) به موبایل‌ها و دیگر ابزارهای پیرامون‌تان متصل شوید. برایر امکان ایجاد گروه‌های خصوصی، انجمن‌های عمومی و وبلاگ هم ارائه می‌کند. وقتی به صورت آفلاین از این اپلیکیشن استفاده می‌کنید، برد آن همان حداکثر برد بلوتوث یا وای‌فای است که نزدیک به ۱۰۰ متر است.
از طریق پیامک‌های رمزگذاری‌شده ارتباط برقرار کنید
پیامک‌های متنی روی شبکه‌های موبایل ارسال می‌شوند و برای استفاده از آنها نیازی به دسترسی به اینترنت نیست. احتمال اینکه امکان استفاده از پیامک حتی در زمان خاموشی اینترنت فراهم باشد بالاست. با این همه، اس‌ام‌اس سیستم بسیار ناامنی است. بر خلاف اپلیکیشن‌های مبتنی بر اینترنت نظیر واتساپ یا سیگنال، پیامک‌ها به صورت سرتاسری رمزگذاری نمی‌شوند. این یعنی پیامک‌های متنی و فراداده (metadata) مرتبط با آنها می‌توانند از سوی دولت‌ها یا اپراتورهای موبایل و یا هکرها در میانه راه شنود شوند. امکان جعل شماره‌ها (Spoofing) هم در سیستم پیامک‌رسانی فراهم است، به این معنی که فرستنده می‌تواند وانمود کند دارد از شماره خاصی این پیامک را برای‌تان ارسال می‌کند.
اگر لازم است از اس‌ام‌اس برای برقراری ارتباط استفاده کنید Silence اپلیکیشنی است که اس‌ام‌اس‌ها را سرتاسری رمزگذاری می‌کند. «سایلنس» اپلیکیشنی متن‌باز است و از پروتکل رمزگذاری سیگنال استفاده می‌کند. هنوز خودمان موفق به آزمایش این اپلیکیشن نشده‌ایم، اما گزارش‌هایی از استفاده از آن دریافت کرده‌ایم. برای استفاده از آن، هم فرستنده و هم گیرنده باید اپلیکیشن را دانلود و نصب کرده و کلیدهایشان را با یکدیگر به اشتراک گذاشته باشند. از آن‌جایی که پیامک‌ها لزوما از مجرای اپراتور موبایل شما رد می‌شوند، حتی با استفاده از سایلنس هم اینکه دارید پیامکی رمزگذاری‌شده می‌فرستید و فراداده آن را هم رمزگذاری کرده‌اید، از طرف شرکت مخابراتی خدمات‌دهنده شما قابل رویت است.
خاموشی موضعی: دور زدن سایت‌های فیلترشده
«خاموشی اینترنت» همیشه به معنی قطع کامل اینترنت نیست. گاهی خاموشی می‌تواند صرفا با مسدود کردن دسترسی به برخی وبسایتها یا پلتفرم‌‌های شبکه‌های اجتماعی همراه باشد. دولت‌ها از طریق خدمات‌دهندگان اینترنت (ISP) می‌توانند وبسایتها را بر اساس آدرس آی‌پی، محتوا یا دی‌ان‌اس آنها فیلتر کنند. مطمئن نیستند آیا وب‌سایتی برای شما فیلتر شده یا نه؟ سازمان‌هایی نظیر OONI و «نتبلاکس» بر روند فیلترینگ و ایجاد اختلال در اینترنت در سراسر جهان نظارت دارند و گزارش‌های مستمر منتشر می‌کنند.
خوش‌بختانه تا زمانی که دسترسی شما به اینترنت برقرار است، راه‌هایی برای دور زدن محدودیت‌ها و فیلترینگ وجود دارند. همچون رمزگذاری، باید این نکته را در خاطر داشته باشید که تلاش برای دور زدن وبسایتهای فیلترشده هم ممکن است بنا بر قوانین جایی که در آن زندگی می‌کنید، جرم باشد.
وی‌پی‌ان
یک راه برای دور زدن فیلترینگ وب‌سایت‌هایی که بر اساس آدرس آی‌پی یا محتوا فیلتر شده‌اند، استفاده از شبکه خصوصی مجازی، یا همان وی‌پی‌ان است. ProtonVPN و TunnelBear دو نمونه از وی‌پی‌ان‌ها هستند. وقتی از طریق وی‌پی‌ان به اینترنت وصل می‌شوید، ترافیک اینترنت‌تان رمزگذاری شده و از مجرای سرور وی‌پی‌انی که در مکان دیگری (یا حتی کشور دیگری) مستقر است، می‌گذرد. به این ترتیب مقصد نهایی و محتوای ترافیک اینترنت شما از چشم خدمات‌دهنده اینترنت‌تان پنهان می‌ماند.
این نکته را مد نظر داشته باشید که برخی دولت‌ها استفاده از وی‌پی‌ان را ممنوع کرده‌اند و ممکن است تلاش کنند اتصالات وی‌پی‌ان شما را کشف و مسدود کنند. استفاده از وی‌پی‌ان امن و معتبر هم نکته مهمی است و بهتر است از گزینه‌هایی استفاده کنید که داده‌ها و گزارش‌های فعالیت شما را ذخیره نمی‌کنند، چون در آن صورت خدمات‌دهنده اینترنت ممکن است بتواند جزئیات فعالیت‌های شما در اینترنت را ببیند. دقت کنید که خدمات‌دهنده وی‌پی‌ان شما در کدام کشور مستقر است و بسته به موقعیت جغرافیایی آنها، کدام قوانین ممکن است شامل حال شما شود. این نکته را هم در نظر داشته باشید که وی‌پی‌ان‌های مورد تایید دولت‌ها ممکن است در واقع امکان شنود و بازرسی داده‌های شما را برای آنها فراهم کنند.
سرورهای دی‌ان‌اس
سیستم نام‌گذاری دامنه‌ها (DNS) سرورهایی هستند که برای ترجمه نام دامنه‌های اینترنتی یا URLها به آدرس آی‌پی کار می‌کنند. اینترنت، وبسایتها را فقط از آدرس آی‌پی آنها می‌شناسد. خدمات‌دهنده اینترنت (ISP) می‌تواند تنظیمات سرورهای دی‌ان‌اسی را که تحت کنترل دارد به‌گونه‌ای تغییر دهد که برخی درخواست‌ها مسدود شوند یا به ازای آن دستورها صفحات نامرتبطی بارگذاری شوند که به شما اعلام می‌کنند دسترسی به وب‌سایتی که می‌خواهید مسدود است. در سال ۲۰۱۴ نخست‌وزیر ترکیه، رجب طیب اردوغان، تلاش کرد تا با بهره‌گیری از همین تکنیک در جریان انتخابات ترکیه دسترسی به توییتر را مسدود کند. این تلاش با واکنش سریع کنشگران که راهنمای گام به گام استفاده از وی‌پی‌ان‌ها و تغییر سرورهای دی‌ان‌اس را منتشر کردند، ناکام ماند.
شما می‌توانید تنظیمات پیش‌فرض سرورهای دی‌ان‌اس (DNS) را روی تنظیمات شبکه یا وای‌فای موبایل خود تغییر دهید. به جای سرورهای دی‌ان‌اس پیش‌فرض، می‌توانید از سرورهای جایگزین از جمله Google Public DNS یا Cloudflare استفاده کنید تا محدودیت‌های دی‌ان‌اس‌محور را دور بزنید. کلاودفلر همچنین اپلیکیشنی به نام 1.1.1.1 دارد که به کاربران اجازه میدهد به سادگی به سرورهای دی‌ان‌اس این کمپانی وصل شوند.
شما می‌توانید آدرس‌های دی‌ان‌اس (DNS) را در تنظیمات پیشرفته وای‌فای تغییر دهید. فقط به خاطر داشته باشید که بهتر است پیش از اعمال هر تغییری از تنظیمات پیشین‌تان اسکرین‌شات بگیرید تا در صورت لزوم به آن برگردید.
اینها فقط دو راه‌حل موجود برای دور زدن رایج‌ترین تکنیک‌های فیلترینگ‌اند. برای اطلاعات دقیق‌تر و کامل‌تر می‌توانید راهنماهایی را که در این وبسایتها ارائه می‌شوند، مطالعه کنید: Internet Society و Access Now و Security-in-a-Box و EFF.
این اولین پست از مجموعه پست‌هایی است که به مناسبت شروع به کار کمپین جهانیویتنس (WITNESS) علیه قطعی اینترنت منتشر می‌شود. در این مطلب به استراتژی‌های ثبت و مستند کردن موارد نقض حقوق بشر در حین قطعی اینترنت پرداخته می‌شود. برای کسب آخرین اطلاعات در مورد منابع جدید بهصفحه اصلی کمپین سر بزنید. این پست به زبانهایاسپانیاییوعربینیز در دسترس است.
در یک بلاگ ویدیویی پرشور که ۱۸ ژانویه ۲۰۱۱ در فیسبوک منتشر شد، اسما محفوظ، فعال مدنی مصری، از مردم کشورش خواست روز ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ به خیابان‌ها بیایند، و در میدان تحریر تجمع کنند. در روزهای منتهی به روز انقلاب مصر، شمار فزاینده‌ای از وبسایتها و شبکه‌های اجتماعی نظیر فیسبوک، توییتر، یوتیوب و واتساپ، و همچنین شبکه‌های مخابراتی داخلی و بین‌المللی به دست دولت حسنی مبارک مسدود شدند. با این حال، این اختلال شبکه در سطح کشور مانعی برای سرنگونی یک دیکتاتوری ۳۰ ساله توسط معترضان نشد.
اعتراضات درون-دیجیتالی
جنبش مدنی خیلی زود به کشورهای همسایه در جنوب غربی آسیا و شمال آفریقا، از جمله تونس، لیبی، سوریه، بحرین و عربستان سعودی سرایت کرد، و الهام‌بخش روندی شد که بعدها بهار عربی نام گرفت. اما دولت‌ها به سختی در تلاش بودند که جلوی دیده شدن محتوا و مطالب دموکراسی خواهانه را بگیرند، و برای ترساندن کسانی که چنین مطالبی را منتشر می‌کردند به خشونت متوسل شدند. از قطع کامل اینترنت و اختلال‌های مقطعی گرفته، تا ایجاد «سیاه چاله ها»؛ از دسترسی غیرمجاز به شناسه‌های کاربری و رمزعبورها، تا هک وبسایتهای مخالف دولت؛ از تحت نظر گرفتن فزاینده تا سو استفاده از قوانین و پیگرد قضایی به اتهام «افترا». با وجود همه این اقدامات این دولت‌ها نتوانستند جلوی ایجاد ارتباط بین صداهای آفلاین با بازیگران میدانی را بگیرند.
پس از آنکه حکومت‌ها به سرعت برای ساکت کردن اظهارات آنلاین و محدود کردن دسترسی به اطلاعات وارد عمل شدند، معلوم شد که تصاویر ویدیویی نقش مهمی در ثبت و مستندسازی تعرضات علیه شهروندان بازی می‌کند. ویدیوهای ضبط شده توسط شهروندان، حتی آن‌هایی که تصاویرشان لرزان بود، در شبکه‌های اجتماعی پخش شدند و تبدیل به اسناد ارزشمندی شدند که هر صدا و هر مرگی که به ایجاد تغییرات انقلابی کمک کرد را پررنگ کنند. این شکل جدید و چند وجهی کنشگری سیاسی و ارائه شهادت دیجیتال تا به امروز تاثیر عمیقی بر اعتراضات دیجیتالی مشابه در سراسر دنیا داشته است.
موضع ویتنس
در ویتنس موضع ما این است که دسترسی به اینترنت یکی از حقوق بشر است، و خاموشی اینترنت این حق را نقض می‌کند. به علاوه، چنین اقداماتی زندگی و معیشت مردم را مختل می‌کند و بر اقتصاد جهان تاثیر می‌گذارد. فقر اینترنتی به‌طور خاص در زمان همه‌گیری جهانی تشدید می‌شود. با آنکه در نگاه کلی، دسترسی به اینترنت در سطح جهان در حال رشد است، طبق یافته‌های ورلد دیتا لب (World Data Lab)، یک میلیارد و صد میلیون نفر دچار فقر اینترنتی‌هستند.
در سال ۲۰۱۶، ویتنس به همراه ائتلافی از گروه‌هایی از سراسر جهان به بسته شدن اینترنت اعتراض کرد و از دولت‌ها خواست که اینترنت را باز بگذارند ( #KeepItOn). مشاهدات ما حاکی از آن است که اختلالات شبکه معمولا در حین اعتراضات، انتخابات و دوره‌های بی‌ثباتی سیاسی پیش می‌آیند، و با تشدید سرکوب حکومتی، حملات نظامی و خشونت همراه هستند. مدت زمان خاموشی‌های اینترنت هم به نحو فزاینده ای رو به افزایش هستند، ردگیری آنها سخت‌تر شده، و در بسیاری از مناطق دنیا رواج یافته است.
دولت‌ها ممکن است تلاش کنند تعطیلی اینترنت را به بهانه «حفظ امنیت عمومی» یا دلایل مشابه توجیه کنند، اما می‌بینیم که این خاموشی‌ها در زمان‌هایی اتفاق می‌افتند که حکومت‌های سرکوبگر از این هراس دارند که کنترلشان بر مردم، اطلاعات یا روایت سیاسی غالب را از دست بدهند، و در همین راستا حق همگانی دسترسی به اطلاعات و آزادی بیان را محدود می‌کنند. فشار ساز و کارها و نهادهای بین المللی صیانت از حقوق بشر مانند سازمان ملل متحد یا دیگر ابتکارات غیرحکومتی مانع کار این متخلفان مکرر نشده است. در طول سال‌های زیادی که ویتنس با جوامع مختلف برای تامین حق ثبت اتفاقات کار میدانی کرده است، بر ما مسلم شده که تمرکز بر جاهایی که اینترنت در آن نقشی حیاتی ایفا می‌کند از همیشه واجب‌تر است.
آسیا و آفریقا
این اواخر، دولت در کشورهایی مثل هند و میانمار دستور بسته شدن طولانی مدت اینترنت را صادر کرده‌اند، که پیامد آن نقض آشکار حقوق بشر، و ضربه‌های مخرب مالی بر اقتصاد این کشورها بوده است. کنترل پلیسی بر اینترنت در جامو، کشمیر و لداخ ِ تحت اشغال هند، که طولانی ترین تعطیلی اینترنت در تاریخ است، ۲.۸ میلیارد دلار خسارت به بار آورده است. بزرگترین دموکراسی جهان این اقدامات را در قالب پیشگیری از بروز خشونت و به عنوان «اقدامات امنیتی» توجیه می‌کند، و به اعمال مجازات های سنگین علیه مخالفان ادامه میدهد. برای اهالی کشمیر اشغالی، تعطیلی اینترنت به قیمت نابودی خدمات درمانی، آموزش و معیشت بوده است.
از ژوئن ۲۰۱۹، دولت میانمار اینترنت را در ایالات راخین و چین تعطیل کرده، و ادعا می‌کند دلیل آن برخورد با «اخلال در نظم عمومی» و «فعالیت‌های غیرقانونی» است. در سایه درگیری مسلحانه داخلی بین حکومت و نیروهای مسلح، موارد جدی نقض حقوق بشر علیه اقلیت روهینگیا ادامه دارد. از ابتدای فوریه امسال، ویدیوهای تخلفات ارتشیان، از جمله تیراندازی گسترده به معترضان میانماری ِ مخالف کودتا در شهر یانگون (رانگون)، در اینترنت پخش شد. برای بسیاری از شهروندان، مسدود شدن اینترنت مانع از توجه بین المللی به اقدامات منجر به نسل‌کشی می‌شود، و این شاهد دیگری بر آن است که چرا حکومت میانمار خواهان محدود کردن اینترنت است.
همین امسال، دولت اوگاندا در میان رای‌گیری دسترسی به اینترنت را قطع کرد، و کار شمارش رای‌دهندگان و دسترسی به اطلاعات مستقل را دشوار کرد. در واکنش به این اقدام، گروه‌های مخالف دولت از تلفن‌هایشان برای ثبت و ضبط موارد ارعاب رای‌دهندگان و تخلفات انتخاباتی استفاده کردند، و برای تامین امنیت نامزدهای اپوزیسیون از پخش مستقیم (live streaming) بهره بردند. اقدام دولت در ممنوع کردن تصویربرداری نه تنها شهروندان را از حق ثبت تخلفات محروم کرد، بلکه شواهد موجود از تخلفات انتخاباتی را هم از بین برد.
در نیجریه، بعد از حذف یک توییت رییس جمهور محمدو بوهاری توسط این شبکه اجتماعی، دولت دسترسی به آن را ممنوع کرد. فعالان مدنی نظیر ترژر اندوکا برای مقابله با خشونت های پلیس در جریان اعتراضات موسوم به #EndSARS (به سارس پایان دهید)، از توییتر استفاده می‌کردند. برای این فعالان، توییتر ابزار ارزشمندی برای نشان دادن تخلفات و طرح درخواست پاسخگویی دولت بود.
آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب
ماه آوریل امسال، تظاهرات علیه یک طرح اصلاحات مالیاتی در کلمبیا گسترش یافت. این طرح باعث فقیرتر شدن شهروندانی می‌شد که قبلا هم از پاندمی کووید- ۱۹ لطمه دیده بودند. حکومت کلمبیا با خشونت با برنامه اعتصاب ملی برخورد کرد، موبایل‌هایی که از آنها برای ثبت حوادث اعتراضات استفاده شده بود را توقیف کرد، و دسترسی به اینترنت و پلتفورم های اینترنتی را محدود کرد.
دولت کوبا هم در ژوئیه امسال دسترسی به اینترنت را محدود کرد. در آن موقع، کوبایی‌ها در یک قیام ضد حکومتی بی سابقه دسته دسته به خیابان‌ها ریختند و خواستار حقوق اولیه‌ای نظیر دسترسی به غذا، دارو و کمک‌های اقتصادی شدند. گفته می‌شود یک پخش زنده فیسبوکی از محلی در نزدیکی هاوانا، پایتخت کوبا، جرقه اولیه اعتراضات بود، و سازمان‌دهندگان اعتراضات به سرعت با ارسال ویدیو، فایل صوتی و پیامک از کوبایی‌های مقیم خارج درخواست کمک بیشتر کردند.
ایالات متحده
در ایالات متحده، مسائلی مثل هزینه بسیار بالا، اعتبارسنجی افراد، فقدان زیرساخت‌های اینترنت پرسرعت و عقبگرد ساز و کارهای حمایت از بی‌طرفی اینترنت، دسترسی به اینترنت را محدود می‌کند. بسامد و مقیاس تاثیر این مسائل معمولا با نژاد و طبقه اجتماعی افراد مرتبط است. طبق گزارش FCC، حدود نوزده میلیون آمریکایی به اینترنت پرسرعت دسترسی ندارند. اما بسیاری از گروه‌ها معتقدند که این تخمین بسیار پایین است و استدلال می‌کنند که چنین مطالعاتی معمولا قادر نیستند بررسی کنند که مساله چطور به شکلی نامتناسب مناطق کم درآمد و رنگین پوستان را تحت تاثیر قرار میدهد. این امر در دوران کووید-۱۹ تشدید هم شده، زیرا رسیدگی به آموزش مدرسه‌ای، دسترسی به خدمات درمانی، اطلاع رسانی در حوزه بهداشت عمومی، و امور و نیازهای روزمره آنلاین شده است.
استراتژی‌هایی برای ثبت‌کنندگان ویدیویی
موسسه ویتنس با جوامعی که سال‌هاست که مستقیما با کسانی که از تعطیلی اینترنت رنج برده‌اند کار می‌کند. ما از بازیگران میدانی نکته‌ها، تکنیک‌ها و استراتژی‌های مهمی در زمینه تهیه و حفظ اسناد و شواهد ویدیویی در زمان تعطیلی اینترنت آموخته‌ایم. حال که در حال شروع کارزار جهانی «دیدبانی تعطیلی‌های اینترنت: مستند سازی برای حقوق بشر» هستیم، می‌خواهیم تاکید کنیم که آماده‌سازی اهمیتی کلیدی دارد. ما معتقدیم که برای شروع به استفاده از این راهنمایی‌های ارزشمند لازم نیست فعالان مدنی، شهروندان شاهد، روزنامه نگاران و فیلمسازان منتظر تعطیل شدن اینترنت در جایی شوند.
راهنمایی‌های ما برای دستگاه های اندروید و آیفون قابل استفاده هستند. در بعضی موارد باید از پیش برنامه‌ریزی کرد (و معمولا به دسترسی به اینترنت نیاز است). همه اینها مستلزم داشتن کامپیوتر نیست. خوب است هرازگاهی این استراتژی‌ها بازبینی شوند و قدم‌های لازم پیش از آنکه دسترسی‌تان به اینترنت قطع شود و نیاز به ثبت موضوعی داشته باشید، برداشته شوند. ویدیوهای آموزشی را دانلود کنید تا در موقع تعطیلی اینترنت بتوانید به آنها دسترسی داشته باشید یا با دیگران به اشتراک بگذارید. و سخن آخر اینکه در کار روزمر تان شروع به استفاده از تکنیک‌ها و روش‌های توصیه شده کنید تا قبل از اینکه در وضعیت اضطراری قرار بگیرید ملکه ذهنتان شوند.
اینترنت همچنان ابزاری حیاتی است که برای فعالان مدنی و شهروندان شاهد فضایی برای سازماندهی حرکات، تقویت پیام‌ها و فاش کردن موارد نقض حقوق بشر فراهم می‌کند. در هفته های پیش رو، ویتنس منابع و پست‌های بیشتری را به زبان‌های مختلف به اشتراک خواهد گذاشت تا از تلاش‌هایی که در سراسر دنیا برای ثبت حوادث می‌شود حمایت کند. ما در کنار هم صاحبان قدرت را به پاسخگویی وا می‌داریم، و از شما هم دعوت می‌کنیم ایده‌ها و استراتژی‌هایتان را با هشتگ #EyesOnShutdowns از طریق ایمیل، توییت و بازنشر پست‌هایمان به اشتراک بگذارید.
ویتنس یک کمپین جهانی به راه انداخته است تا در مورد قطعی‌های اینترنت اطلاع‌رسانی کند و منابع مفید برای مستندسازی خاموشی‌های اینترنتی در اختیار کنشگران مدنی بگذارد.(اطلاعات بیشتر).
تنها در پنج ماه اول سال ۲۰۲۱، موسسه اکسس نو (Access Now) پنجاه مورد تعطیلی اینترنت را در بیست و یک کشور جهان به ثبت رساند. به گفته جیگزو این تعطیلی‌ها ، اعم از سراسری یا جزئی، از طریق آی‌اس‌پی‌های داخلی و به شش روش انجام می‌شوند: کُند کردن عمدی، مسدود کردن آی‌پی‌ها، قطع دسترسی موبایل به اینترنت، ایجاد اختلال در دی‌ان‌اس‌ها ، مسدود کردن فرآیند شناسایی نام سرورها و بازرسی گسترده بسته‌های دیتا. اکسس نو می‌گوید تعطیلی اینترنت نه تنها در فراگیری کووید-۱۹ جان مردم را به خطر می‌اندازد، بلکه جلوی اعتراضات را هم می‌گیرد و مانع سازماندهی‌های اجتماعی می‌شود.
تیم آمریکای لاتین و حوزه کارائیب ما اینگونه به این مساله فوری و مهم می‌پردازد:
کمپین جهانی #EyesOnShutdowns ویتنس به دنبال راه‌هایی برای بهبود ثبت ویدیویی موارد نقض حقوق بشر در جریان تعطیلی‌های اینترنت در منطقه آمریکای لاتین است. علاوه بر این، ما نشان می‌دهیم که پرطرفدارترین شبکه‌های اجتماعی چگونه در چارچوب ایفای نقش «گرداننده و ناظر محتوا» به دولت‌هایی کمک می‌کنند که قصد ساکت کردن صداهای مخالف را دارند و مانع طرح و انتشار عمومی شواهد مربوط به جدی‌ترین تخلفات می‌شوند.
وطن و زندگی!
آخرین مورد خاموشی اینترنت [تا زمان انتشار این مطلب] در آمریکای لاتین و حوزه کارائیب از ۱۱ تا ۱۷ ژوئیه ۲۰۲۱ در کوبا اتفاق افتاد؛ زمانی که هزاران نفر برای اعتراض به خیابان‌ها ریختند. به گفته خبرگزاری ایجنسیا ای‌اف‌ای، تظاهرات در کوبا بعد از آن شدت یافت که تصاویری از ساکنان سن آنتونیو دلوس بانیوس پخش شد که در آن مردم در اعتراض به کمبود غذا و دارو، قطع برق و بحران شدید اقتصادی و بهداشتی به خیابان‌ها آمده بودند.
دولت در واکنش به اعتراضات به بازداشت‌های خودسرانه، قطعی اینترنت و توسل به زور روی آورد. مردمی که با شرکت در اعتراضات به دنبال تقویت خواسته‌های معترضان بودند، با اختلال در خدمات تلفنی و اینترنتی، و نیز مسدود شدن شبکه‌های اجتماعی عمده مثل فیسبوک، واتساپ، اینستاگرام و تلگرام مواجه شدند. مقامات دولتی همچنین تجهیزات و وسایل خبرنگاران را هم توقیف کردند.
مسدود سازی، ایجاد محدودیت، توقیف … همه اینها با هدف ممانعت از مخابره تصاویر و تقویت صداهای انقلابی انجام شد.
در آوریل و مه ۲۰۲۱، کلمبیا شاهد اعتصابات سراسری در واکنش به اصلاحات مالیاتی مورد نظر دولت ایوان دوکه بود. هدف از این اصلاحات افزایش مالیات بر درآمد و قیمت کالاهای اساسی بود. ویدیوهای تهیه شده از تظاهرات، تلاش‌های دولت برای بدنام کردن اعتراضات را -که با هدف توجیه واکنش خشونت‌آمیز دولت انجام شده بود- بی‌اثر کرد.علاوه بر ارائه روایتی از تخلفات جدی نیروهای دولتی، این ویدیوها تنوع چهره های فعال در خط مقدم اعتصابات سراسری و اقدامات مقاومتی مردم کلمبیا را به تصویر می‌کشید. پخش زنده تصاویر بیننده را به بطن اعتراضات، و همچنین آشپزخانه‌های ایجاد شده در محلات و جشنواره‌های مقاومت می‌برد.
آن‌هایی که در این تظاهرات شرکت کردند، چندین روش مهم را برای استفاده راهبردی از ویدیو به عنوان سند و مدرک به ما نشان دادند. پخش زنده و ویدیوهای همخوان شده در پلتفورم‌هایی مثل فیسبوک و اینستاگرام نشان می‌داد مردم آموخته‌های مهمی را به ذهن سپرده‌اند که راهنمایی‌های کلیدی ما در آنها به کار گرفته می‌شد:
مردم محل، تاریخ و زمان ضبط ویدیو را اعلام می‌کردند، یا حتی فریاد می‌زدند.
اگر شاهد یک بازداشت خودسرانه هستید، از فرد تحت بازداشت بخواهید نام و شماره کارت شناسایی خود را فریاد بزند و صدایش را روی ویدیو ضبط کنید.
اگر در حین یک تجمع اعتراضی در حال ضبط ویدیو هستید، از گرفتن تصویر از صورت افراد یا چیزهایی که می‌تواند به شناسایی آنها منجر شود، خودداری کنید.
اگر از نیروهای پلیس فیلم می‌گیرید، از حملات آنها و همچنین جزئیاتی مثل شماره پلاک، خودروهای گشتی و تانک‌ها فیلم بگیرید.
تفنگ در برابر موبایل
بنیاد کاریزما در گزارشی به نام «تفنگ در برابر موبایل» به نقل مشکلاتی می‌پردازد که روز ۴ مه ۲۰۲۱ در شهر کالی برای خدمات اینترنتی پیش آمد و نتبلاکس هم آنها را تایید کرد. این شکایت به دلیل حضور گسترده نیروهای نظامی موضوعیت ویژه‌ای داشت. آن شب، بنا بر ادعاها، خشونت پلیس باعث شد سه مرد جوان در منطقه سیلوئه به ضرب گلوله به قتل برسند. در این منطقه موارد قطعی اینترنت هم گزارش شده بود.
در شهر کالی در کلمبیا، بین روزهای ۴ و ۵ مه، وقوع برخی مشکلات روی توئیتر گزارش شد. گفته شد که پخش زنده اعتراضات و برخوردهای خشونت بار حذف می‌شدند، و بسته‌های اینترنتی که مردم روی موبایل‌هایشان داشتند درست کار نمی‌کردند، و وصل شدن به شبکه‌های اجتماعی بسیار دشوار بود. مردم خاطرنشان می‌کردند که قطع اینترنت جلوی آپلود کردن محتوا و حتی دسترسی اینترنتی به آن را می‌گرفت. به گفته نتبلاکس، حین اعتصابات سراسری، امکان اتصال به شبکه دو بار و تا ۲۵ درصد افت کرد.
برای مواجهه با چنین موانعی باید از قبل آماده بود. در آمریکای لاتین، اولین خط دفاعی برای مقابله با قطعی اینترنت از طریق یادگیری و به اشتراک گذاشتن استراتژی‌های کلیدی است. در وبلاگ بعدی در مورد اینکه جوامع مختلف چگونه در شبکه‌های اجتماعی سانسور را دور می‌زنند، بیشتر صحبت خواهیم کرد. فعلا برای کسب آمادگی برای ثبت اسناد و مدارک در چنین شرایطی به این منابع مراجعه کنید:
پایرت‌باکس
