این مطلب ترجمه‌ای است از مطلبی به همین نام در سایت Surveillance Self-Defense از پروژه‌های بنیاد Electronic Frontier که به آن اطلاعاتی از منابع دیگر افزوده شده است.
ابرداده را معمولا این‌گونه توصیف می‌کنند: همه‌چیز راجع به ارتباطات شما به غیر از محتوای آن.
واژه‌ی ابرداده، فراداده یا Metadata ریشه‌ا‌ی لاتین دارد و از دو کلمه‌ی Meta به معنای «ماهیت» و Data به معنای «داده» گرفته شده است.
شما می‌توانید ابرداده را معادل دیجیتالی یک پاکت نامه در نظر بگیرید؛ ابرداده درست مثل یک پاکت نامه، حاوی اطلاعات فرستنده، گیرنده و مقصد یک پیام است؛ اطلاعاتی درباره‌ی ارتباطات دیجیتالی شما. مثلا اگر ابرداده‌های یک ارتباط دیجیتالی برملا شود، این اطلاعت در دسترس خواهند بود:
عنوان موضوع ایمیل
مدت زمان مکالمات شما
چهارچوب زمانی که در آن مکالمه صورت گرفته، اعم از تاریخ و ساعت
موقعیت مکانی نقطه‌ای که در آن مکالمه انجام شده و طرف گفتگوی شما.
به عبارت دیگر، افشای ابرداده‌های یک فایل به این سوال‌ها درباره آن پاسخ می‌دهد:
مالک اصلی این فایل چه کسی است؟
این فایل حاوی چه نوع اطلاعاتی است؟ (متن، عکس، ویدیو و الی آخر)
فایل کجا تولید و ذخیره شده است؟
زمان دقیق تولید فایل و اینکه مالک اصلی آن را ویرایش کرده است یا خیر.
در هر دوی این موارد هرچند محتوای اصلی افشا نمی‌شود اما دسترسی قابل توجهی به داده‌ها وجود دارد که در کنار هم قراردادن آن‌ها تصویری کاملا شفاف از اقدامات شما در فضای مجازی و به تبع آن دنیای واقعی به دست می‌دهد. این اطلاعات که سطحی و دم‌دستی به نظر می‌رسند زمانی کارایی بیشتری دارند که به مرور زمان و از منابع مختلفی جمع‌آوری شده‌باشند.
در تحقیقات وسیع و ادامه‌داری که وبسایت «سکیوریتی دات اورگ» درباره جمع‌آوری داده و ابرداده‌ها، روی بزرگترین پلتفرم‌های فضای مجازی از جمله گوگل، توییتر و فیسبوک صورت داده، مشخص شده که این ابرشرکت‌ها اطلاعاتی از کاربران جمع‌آوری و نگهداری می‌کنند که شاید در ظاهر نیازی به آن نداشته باشند. این اطلاعات شامل مواردی از قبیل اطلاعات شخصی، موقعیت جغرافیایی و سایر فعالیتهای کاربران است؛ اطلاعاتی که محافظت از آن‌ها در بیشتر مواقع از عهده‌ی کاربران خارج است و حتا با محدود کردن کوکی‌ها و ابزارهای رهگیری نیز نمی‌توان مانع از جمع‌آوری آن‌ها شد.
به طور تاریخی در برخی کشورها، از جمله ایالات متحده آمریکا، حمایت قانونی از حریم خصوصی ابرداده‌ها، کمتر از محتوای رد و بدل شده در یک ارتباط است. برای نمونه در بسیاری از کشورها دسترسی به سابقه‌ی تماس‌های شما در یک ماه گذشته و اینکه با چه کسانی تماس گرفته‌اید برای پلیس به مراتب راحت‌تر است، از کاری مثل شنود اصل مکالمه و اینکه دقیقا راجع به چه چیزی صحبت کرده‌اید.
دولت‌ها و شرکت‌های مخابراتی و امثالهم که دنبال جمع‌آوری ابرداده‌ها یا خواستار دسترسی به آن‌ها هستند، استدلال می‌کنند که جمع‌آوری و افشای ابرداده‌ها، آنقدر هم مساله‌ی بزرگی نیست. متاسفانه باید گفت که این ادعا از اساس نادرست است. حتی برش کوچکی از ابرداده‌ها می‌تواند از خصوصی‌ترین وجوه زندگی افراد پرده بردارد.
شاید ذکر چند نمونه به درک بهتر جنس اطلاعاتی که افشای ابرداده‌ها، در اختیار دولت‌ها و سازمان‌هایی که علاقمند به جمع‌آوری آن‌ها هستند قرار می‌دهد، کمک کند.
-
آن‌ها می‌دانند که شما در ساعت 2:24 بامداد با یک سرویس خدمات جنسی تلفنی تماس گرفته‌اید و حدود 18 دقیقه صحبت کردید. البته که مشخص نیست دقیقا راجع به چیزی گفتگو کردید!
-
آن‌ها می‌دانند که از روی پل یادگار امام با تلفن 123 «فوریتهای اجتماعی و پیشگیری از خودکشی»ِ سازمان بهزیستی تماس گرفته‌اید. هر چند موضوع این تماس برای آن‌ها روشن نیست!
-
آن‌ها می‌دانند که شما ایمیلی از «آزمایشگاه تخصصی مرکز تحقیقات ایدز» دریافت کرده‌اید، بلافاصله با یک پزشک تماس گرفتید و در همان بازه‌‌ی زمانی از صفحه‌ی یک گروه پشتیبانی بیماران مبتلا به ایدز در اینترنت بازدید کرده‌اید. اما آن‌ها از محتوای ایمیل و اینکه درباره‌ی چه چیزی پشت تلفن صحبت کردید، چیزی نمی‌دانند!
-
آن‌ها می‌دانند که شما از یک گروه فعال در زمینه‌ی نو حقوق دیجیتال ایمیلی با عنوان: «مخالفت با طرح صیانت و فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی» دریافت کردید و بلافاصله با دفتر نماینده مجلس شهر محل سکونت‌تان تماس گرفته‌اید. البته دولت به محتوای این ارتباطات دسترسی ندارد!
-
آن‌ها می‌دانند که شما یک ایمیل از آزمایشگاه سونوگرافی دریافت کرده‌اید و بعد مکالمه‌ی تلفنی نیم ساعته با یک متخصص زنان داشته‌اید و پس از چند تماس کوتاه دیگر، با نزدیکترین کلینیک سقط جنین به محل زندگیتان تماس گرفتید.
از آنجا که برنامه‌ها برای برقراری موفقیت آمیز ارتباط شما، معمولا به ابرداده‌ها احتیاج دارند، به زحمت بتوان از جمع‌آوری این اطلاعات ممانعت کرد. همانطور که یک پستچی برای تحویل نامه‌ی شما باید بتواند روی پاکت را بخواند، ارتباطات دیجیتال نیز اغلب با دسترسی به منبع و مقصد مشخص می‌شود.
سرویس دهنده‌هایی مانند «تور» امیدوارند بتوانند میزان ابرداده‌هایی که با شیوه‌های فعلی و رایج ارتباطاتِ دیجیتال تولید می‌شوند را کاهش دهند.
با این وجود، تا زمانی که قوانین مناسب‌تری در راستای حفاظت از ابرداده‌ها جایگزین قوانین فعلی شوند و تا توسعهی ابزارهای و اپلیکیشن‌هایی که به حفاظت از ابرداده‌ها، اهمیت بیشتری می‌دهند، بهترین کاری که می‌توان انجام داد این است که هنگام برقراری یک ارتباط دیجیتال، حواستان به ابرداده‌هایی که رد و بدل می‌شوند، باشد؛ به اینکه چه کسانی به این داده‌ها دسترسی دارند و اینکه چه کسانی از آن‌ها استفاده می‌کنند.
از وی‌پی‌ان‌ها برای پنهان کردن هویت و ردپای خود در فضای مجازی استفاده کنید. بر روی مرورگر خود افزونه‌های مقابله با پیگیری فعالیت کاربران را نصب کرده و پس از ورود به یک وبسایت یا پلتفرم، تا آنجا که ممکن است، کمترین کوکی‌ها و ابزارهای تعقیب را قبول کنید. برای حفاظت از اطلاعات شخصی‌تان می‌توانید با بهره‌گیری از چند اپلیکیشن، ابرداده‌ی فایل‌هایی که می‌خواهید در فضای مجازی به اشتراک بگذارید یا برای دوستانتان بفرستید را حذف کنید. در آینده چند نمونه از این برنامه‌ها را در مرکز اطلاعات وبسایت ایران در خاموشی و شبکه‌های اجتماعی خود معرفی خواهیم کرد.
این مطلب ترجمه‌ای است از مطلبی به همین نام در سایت Surveillance Self-Defense از پروژه‌های بنیاد Electronic Frontier که به آن اطلاعاتی از منابع دیگر افزوده شده است.
